فدانیک :براساس منابع سازمان خواربار جهانی ساختار اصلی تولیدات کشاورزی جهان متکی بر ۶۶ محصول کشاورزی شامل ۴۱ محصول زراعی و ۲۵ محصول دامی می باشد. البته این بدان معنا نیست که تنها ۶۶ محصول کشاورزی در دنیا تولید می شود. بلکه این تعداد محصول به عنوان محصولات اصلی در ساختار کشاورزی دنیا مطرح می باشند. براساس اطلاعات موجود از بین ۲۳۱ کشور دنیا، تقریبا ۳/۱ آنها در امر تولیدات کشاورزی پیشتاز بوده به نحوی که در تولید یک تا چند محصول کشاورزی، رتبه های اول تا دهم دنیا را به خود اختصاص داده اند در این زمینه جمهوری اسلامی ایران از جایگاه مناسبی در تولیدات کشاورزی دنیا برخوردار است.
کشاورزى، اساس توسعه و پیشرفت
یکى از عناصر مهم در به وجود آمدن تمدنهاى بزرگ، کشاورزى بوده است. ازاین روست که دانشمندان علوم جامعه شناسى و تمدن گفته اند که تمدنهاى بزرگ، در کنار رودها و زمینهاى حاصلخیز ایجاد شدهاند.
ایران اسلامى نیز به عنوان کشورى صاحب تمدن کهن، داراى پیشینه درخشان در زمینه کشاورزى بوده است. یکى از راهکارهاى مهم برون رفت از بحرانهاى اجتماعى مانند بیکارى و ایجاد فرصتهاى شغلى، کشاورزى است.در بیان اهمیت بخش کشاورزى در اقتصاد یک کشور، کافى است بدانیم که بخش کشاورزى، ۸۰ درصد نیازهاى غذایى جمعیت کشور را تأمین میکند و یک چهارم اشتغال کشور در گرو این بخش است.امروزه کشاورزى به عنوان یک رشته علمى و مجهز به فنآورى روز، نقش اساسى در رشد همه جانبه کشور و استقلال آن ایفا می کند که این مهم، با تربیت نیروهاى متخصص و متعهد امکانپذیر است.
وضعیت کشاورزی در ایران از دید آمار و ارقام:
براساس اطلاعات فائو، ایران در تولید یک سوم از تعداد محصولات اصلی دنیا دارای رتبه های اول تا دهم جهان بوده که سهم محصولات باغی ۱۵ و محصولات زراعی ۷ محصول می باشد.
ایران با داشتن ۱۵ محصول باغی مهم دارای مقام جهانی، از نظر تنوع تولید محصولات باغی، بعد از کشورهای چین، امریکا. مشترکاً با ترکیه رتبه سوم دنیا را از آن خود کرده است.
از نظر صادرات محصولات کشاورزی ایرن نیز در صادرات ۱۰ محصول دارای رتبه های اول تا دهم جهان است با این توضیح که براساس منابع فائو، تجارت جهانی محصولات کشاورزی دنیا متکی بر صادرات و واردات ۳۵ محصول اصلی بوده و از بین کشورهای جهان ۶۴ کشور صادر کننده محصولات زراعی و ۵۵ کشور صادر کننده محصولات باغی می باشند.
همچنین محصولات ارزشمند دیگری نظیر زعفران، زرشک و زیره نیز در ایران تولید می شود، که به دلیل قرار نگرفتن در شمار محصولات اصلی کشاورزی از نظر فائو، در این طبقه بندیها لحاظ نشده است و ایران در واقع جزو بزرگترین تولید کنندگان دنیا در تعدادی از این محصولات نیز می باشد.
کشاورزی در بسیاری از کشورها محور توسعه قرار گرفته و در ایران نیز این بخش از اهمیت بسزایی برخوردار است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد علی رغم همه تلاشها به دلیل وجود مشکلات ساختاری، توسعه این بخش با تنگناهایی مواجه است.
از سوی دیگر کارشناسان معتقدند این بخش می تواند نقش عمده ای در رونق اقتصادی داشته باشد و محصولات آن می تواند جایگزین مناسبی برای صادرات نفت باشد.
پس از انقلاب اسلامی ایران هدف و تلاش مسئولان در این راستا قرار گرفت که کشور در تولید محصولات کشاورزی و بویژه محصولات راهبردی مانند: گندم به خودبسندگی کامل برسد. ولی در عمل با آغاز جنگ تحمیلی، توان برنامه ریزی از برنامه ریزان بخش کشاورزی گرفته شد.
در طول سالهای دفاع مقدس بیشتر تلاش دست اندرکاران بخش کشاورزی حمایت از تولید محصولات کشاورزی و تهیه نهاده ها برای کشاورزان بود. در این دوره با توجه به موقعیت ویژه کشور از نظر مخارج جنگ تحمیلی، بازبخش کشاورزی به سبب دارا بودن پتانسیلهای خود اتکایی به منابع داخلی توانست این دوران بحران را به خوبی طی کند.
پس از پایان جنگ و شرایط بحران نگاه مسئولان نظام به تدوین و به کارکیری برنامه های توسعه برای کل اقتصاد و بویژه بخش کشاورزی جلب شد. به طبع، با پیدا شدن این تفکر که بخش کشاورزی شرایط ویژه ای داشته و نیز در نظر گرفتن این نکته که در صورت به دست آوردن اطلاعات دقیق می توان برنامه ریزیهای دقیق کرد، روشهای خاصی در برنامه ریزی در بخش کشاورزی ایران پدید آمد.