بینایی سنجی
بینایی سنجی یا اپتومتری (به انگلیسی: optometry) یک قسمت از معاینات کامل (چند قسمتی) چشم محسوب می‌شود و شامل اخذ پیشینه بینایی، «سنجش حدت بینایی،» ارزیابی ریفرکشن، ارزیابی دید دوچشمی، تطابق و حرکات چشمی، دید رنگ، غربالگری و ارزیابی داده ها می باشد به عبارت دیگر بینایی‌سنجی بررسی دید و ساختارهای مربوط به آن است برای کشف اختلالات بینایی و تجویز عدسی‌های مناسب یا دیگر وسایل کمک‌کننده به بینایی یا تمرین های چشمی برای جبران کاستی‌های دید.
بینایی سنجی علم مراقبت‌های بینایی است و آموزش دیدگان این رشته به عنوان پیشگامان مراقبت بهداشت چشم مسئولیت حفظ و سلامت بینایی را بر عهده دارند. سازمان بهداشت جهانی اپتومتری را مراقبین اولیه سلامت چشم می‌داند. به این معنا که یک بیمار چشم در آغاز باید توسط یک بینایی‌سنج (اپتومتریست) معاینه شود تا اگر دچار عیوب انکساری و اختلالات دید دو چشمی انحرافات عضلانی انکسار چشم و مواردی از این قبیل بود توسط اپتومتریست درمان گردد و در غیر این صورت به جراح چشم ارجاع داده می‌شود. معادل فارسی اپتومتری، بینایی سنجی است، در واقع ترجمه لغت به لغت اپتومتری می‌باشد و با توجه به گستردگی این رشته و شرح وظایف آن معادل دقیقی محسوب نمی‌شود.
بینایی سنج (اپتومتریست) به چه کسی گفته می شود؟
بینایی سنج (اپتومتریست) به کسانی می گویند که قادرند پس از تحصیل در رشته اپتومتری،به درمان اختلالات بینایی بپردازد و با تجویز وسایل کمک بینایی از جمله عینک ،لنزها و تمرینات و ورزش های چشمی و … در جهت بهبود سیستم بینایی به ایفای نقش بپردازد.ارجاع بیماران به پزشکان برای درمان در صورت وجود اختلال در سیستم اشکی و پلک ها و ساختمان چشم نیز در حوزه کاری بینایی سنج ها می باشد.
همچنین فعالیت در ساخت، عرضه و فروش وسایل کمک بینایی از جمله عینک و لنزها نیز توسط اپتومتریست ها انجام می گیرد.بنابراین در صورتی که افراد متوجه اختلالات بینایی شوند می توانند مشکلشان را از طریق اپتومتریست بر طرف نمایند و در صورت نیاز و تشخیص بینایی سنج برای درمان و یا جراحی به چشم پزشک مراجعه نمایند.
تاریخچه اپتومتری در جهان
تاریخ اپتومتری به پیشرفت در دانش بینایی شناسی، بخش هایی از دانش پزشکی، میکرب شناسی، فیزیولوژی، دانش اپتیک، و ابزارهای وابسته به دانش اپتیک، تکنیک های تصویربرداری و سایر حرفه های مراقبت از چشم گره خورده‌است. تاریخ بینایی سنجی را می توان تا مطالعات ابتدایی انجام شده در زمینه اپتیک تشکیل تصویر در چشم دنبال کرد. ریشه های علم بینایی سنجی به چند هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد که از وجود عدسی ها در تزئینات استفاده می شده‌است. البته کاملاً نامشخص است که اولین عینک در چه زمانی پدید آمده‌است دانشمند انگلیسی و تاریخ‌شناس ژوزف نیدهام در کتاب علم و تمدن در چین در مورد ادعاهایی صحبت کرد که عینک در چین بوجود آمده‌است. او اعتقاد داشت این علم در چین در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۷۰۰ میلادی انجام گرفته‌است اگر چه شاهدی بر مدعای خودش نداشت و حتی بعضی منابع اعتقاد دارند که در آن سال‌ها عینک به چین وارد شده بود.
تحقیقاتی که دیوید گاس در آمریکا انجام داد نشان می‌دهد که در اواخر قرن سیزدهم دست نوشته‌هایی در ایتالیا کشف شده‌است که دقیقاً این جمله نوشته شده بود «هنوز بیست سال نیست که هنر ساختن عینک را کشف کرده‌ایم».
در سال ۱۹۰۷ پروفسور برتولد لوفر پاتولوژیست آلمانی-آمریکایی بیان کرد که قدمت ساخت عینک در هند بیشتر از اروپا است. به هر حال منابع متفاوت اظهارات متفاوتی در زمینه ساخت و کشف عینک دارند ولی آنچه مسلم است این است که قدمت عینک حداقل به بیش از هفتصد سال پیش بر می‌گردد. بنتیو دازا کتابی را در سال ۱۶۲۳ چاپ کرد که طرز ساختن و استفاده از عینک را بیان کرد. در سال ۱۹۶۲ ویلیام مولینیوکس کتابی را در مورد نورشناسی و لنزها نوشت و عیب‌های میوپیا و مشکلات مرتبط با نزدیک بینی را در آن اشاره کرده‌است. کپلر کشف کرد که رتینا باعث بوجود آمدن بینایی می‌شود.
از سال ۱۷۷۳ تا حدود ۱۸۲۹ توماس یانگ ناتوانی آستیگماتیسم را کشف کرد و جورج بیدل عینک هایی را طراحی کرد برای تصحیح مشکلاتی که لنزهای اسفرولیندریکال را شامل می‌شدند. به صورت کلی در اوایل قرن ۲۱ این رشته به عنوان یک رشته مورد پذیرش در همه دنیا در نظر گرفته می شود.
بینایی سنج دقیقا چکار می کند؟
به دستگاه هایی هستند که بینایی سنج با آن ها مشکلات بینایی مردم را تشخیص می دهد بعد که مشکل را تشخیص داد یا عینک یا لنز تجویز می کند، نمره عینک تعیین می کند یا ممکن است فقط یک سری ورزش ها و تمرین های چشمی به بیمار بگوید انجام بدهد یا یک سری توصیه های بهداشتی برای چشم هایش. اما اگر اختلاف یا بیماری خاصی داشته باشد مثلا آب مروارید، آب سیاه و نیاز به درمان طبی داشته باشد، بیمار را به پزشک متخصص ارجاع می دهد. ضمنا بینایی سنج مجاز است که خودش عینک هایی که تجویز می کند را بسازد و بفروشد و کسانی که اینکار را می کنند درآمد بیشتری دارند.
مقاطع تحصیلی و گرایش های رشته بینایی سنجی :
علم بینایی دارای دو شاخه اصلی چشم پزشکی و بینایی سنجی می باشد. که هر یک از این دو شاخه به شاخه های فرعی تری تقسیم می شوند. مثلاً رشته چشم پزشکی در دوره فوق تخصصی دارای شاخه های تخصصی تر از قبیل تخصص در زمینه جراحی پلک، فشار چشم و شبکیه می باشد. (توضیح اینکه دانشجویان برای تحصیل در رشته چشم پزشکی باید دوره پزشکی عمومی را بگذرانند و پس از موفقیت در آزمون های دکترای تخصصی به تحصیل در این رشته مشغول شوند).
بینایی سنجی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا می باشد. که در مقطع لیسانس دارای گرایش خاصی نیست و به صورت عمومی ارائه می‌گردد.
رشته بینایی سنجی در دوره فوق لیسانس و دکترا دارای گرایش های تخصصی مانند ناهنجاری های دید دو چشمی و تمرینات اپتومتریک، وسایل کمک بینایی و تجویز لنزهای نامرئی است.
یعنی یک متخصص بینایی سنج در این زمینه ها اطلاعات تخصصی تر و بیشتری نسبت به یک چشم پزشک دارد.
بیشتر بخوانید : معرفی و آشنایی با رشته طراحی سیستم های دینامیکی خودرو
توانمندی های لازم برای موفقیت در رشته بینایی سنجی :
یک بینایی سنج باید به درس فیزیک مسلط بوده و بخصوص به فیزیک نور علاقمند باشد و در طول دبیرستان درس های ریاضی و زیست شناسی را بخوبی فرا گرفته باشد. از نظر جسمانی نیز لازم است که از چشم ها و دست هایی سالم برخوردار باشد. ضرایب دروس عبارتند از زیست شناسی با ضریب ۴ و شیمی با ضربی ۳ و فیزیک و ریاضی با ضریب ۲٫
آینده ی شغلی و تحصیلی رشته ی بینایی سنجی
رشته ی بینایی سنجی تا مقطع دکتری در ایران وجود دارد و پذیرش دانشجو در کنکور سراسری در مقطع کارشناسی می باشد. رشته ی بینایی سنجی در مقطع کارشناسی به صورت عمومی است وگرایش خاصی ندارد اما در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا به گرایش های متنوعی تقسیم می شود. از جمله گرایش های تخصصی این رشته تهیه وسایل کمک بینایی، تجویز لنز های نامریی، ناهنجار های دید دوچشمی و تمرینات اپتومتریک است.
هم چنین فارغ التحصیلان این رشته میتوانند یکی از رشته های زیر را به عنوان آینده ی تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد انتخاب کنند:
-مهندسی پزشکی
-اقتصاد بهداشت
-رفاه اجتماعی
-گرایش های تخصصی تر بینایی سنجی
-رشته ی علوم تشریحی
-رشته ی سلامت سالمندان
-رشته ی انفورماتیک پزشکی
-رشته ی مدیریت توانبخشی و مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
رشته ی بینایی سنجی در حال حاضر موقعیت شغلی خوبی دارد چونکه حدود ۸۰% از فارغ التحصیلان این رشته جذب بازار کار می شوند. فارغ التحصیلان می توانند به طور مستقل مطب باز کنند و در زمینه ی تخصصی خود به فعالیت مشغول شوند.همچنین می توانند در ادارات دولتی به منظور امور استخدامی و نظامی و اخذ گواهی نامه ی رانندگی و خلبانی فعالیت نمایند. هم چنین به عنوان مشاور و متخصص بهداشت چشم و عیوب انکساری در مراکز دولتی، مراکز آموزشی، خدماتی و صنایع به فعالیت بپردازند. یا اینکه در اورژانس بیمارستان به منظور کمک های اولیه و فوریت های چشمی استخدام گردند.
از سوی دیگر یک بینایی‌سنج علاوه بر درمان می‌تواند درزمینه پیشگیری نیز فعالیت نماید مثل طراحی طرح پیشگیری از تنبلی چشم که هر ساله با همکاری سازمان آموزش و پرورش استثنایی و سازمان بهزیستی برگزار می‌شود.
دانشگاه هایی که در رشته بینایی سنجی پذیرش دانشجو می پذیرند؟
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
دانشگاه علوم پزشکی ایران
دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
رشته ی بینایی سنجی و کنکور سراسری
قابل ذکر است این رشته در زیرگروه ۱ رشته های علوم تجربی قرار دارد.بنابراین ضرایب دروس تخصصی برای این رشته در کنکور سراسری به قرار زیر است:
زمین شناسی———>0
زیست شناسی ——–>4
شیمی—————–>3
فیزیک—————->2
ریاضیات————–>2
توجه داشته باشید که همه ی دروس بالا اختصاصی بوده و ضرایب همه در ۳ ضرب می شود.
چارک پایین رتبه کشوری در سال گذشته برای قبولی در رشته ی بینایی سنجی در دانشگاه ایران ۷۰۳۰ بوده است.
چارک پایین رتبه ی کشوری برای قبولی در رشته ی بینایی سنجی دانشگاه زاهدان ۹۰۰۰ بوده است.