بهار بورس

به گزارش خبرگزاری فدانیک، ۱۴۰۲ سال پر افت و خیزی برای بازار سرمایه بود. در ابتدای سال، بارار کار خود را با صعود آغاز کرد اما از میانه بهار، شاخص بورس روند دیگری را به خود گرفت و ریزش سنگین آن نگرانی سهامدارانی را به دنبال داشت که پس از دو سال بی‌اعتمادی به سرمایه‌گذاری در بورس بار دیگر وارد این بازار شده بودند تا بازدهی معقول از آن به دست آورند.
بررسی چارت شاخص‌های بورسی حکایت از آن دارد که هر دو نماگر بازار سهام در یک سال گذشته روند صعودی طی کردند، به طوری که شاخص کل ۱۱.۹۷ درصد و شاخص هم‌وزن ۲۶.۸۸ درصد در یک سال گذشته به ارتفاع خود افزودند و شاخص کل از تراز یک میلیون و ۹۶۰ هزار واحد در آخرین روز معاملاتی سال ۱۴۰۱ به تراز دو میلیون و ۱۹۵ هزار واحد در آخرین روز معاملاتی ۱۴۰۲ رسید همچنین شاخص هم‌وزن وضعیت مناسب‌تری داشت و توانست خود را از ۵۸۵ هزار واحد تا ۷۴۲ هزار واحد برساند اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در یک سال گذشته بازارهای موازی پررونق‌تر بودند.
به گفته کارشناسان اکنون بازار سرمایه امیدوار به افزایش نرخ دلار نیمایی دوم است که به رقیب سرسختی برای بازار سرمایه تبدیل شده است همچنین این بخش از نظر نرخ اوراق بدهی نیز تحت فشار قرار دارد زیرا احتمال افزایش نرخ اوراق بدهی بیشتر از کاهش آن است.
پنج عامل تأثیرگذار بر بازار سهام در ۱۴۰۳
عوامل تأثیرگذار بر بازار سهام در سال ۱۴۰۳ را می‌توان به پنج دسته تقسیم کرد که به گفته کارشناسان مهم‌ترین آنها رشد نرخ ارز نیمایی است که بررسی با نگاه ارزندگی بازار منجر به بازگشت برخی از پول‌های بیرون از پارک به درون آن می‌شود. به باور این دسته از کارشناسان، افزایش نرخ ارز به طور مستقیم روی کالاهایی که حتی نهاده‌های ۲۸ و ۵۰۰ دریافت می‌کردند، تأثیرگذار بوده است همچنین تجربه نشان داده که پرداخت ارز ترجیحی در جلوگیری از تورم مواد غذایی مؤثر نبوده است و بدون ایجاد سود برای مردم و اقتصاد، در نهایت ۱۵ میلیارد دلار کسری تراز تجاری، رانت و صادرکنندگان ناراضی به دنبال داشت به همین دلیل برخی کارشناسان به این جمع‌بندی رسیدند که نرخ ارز نیمایی باید تغییر کند و این تغییر می‌تواند بخش بزرگی از بازار را با خود همراه کند.
دومین عامل تأثیرگذار بر بازار سهام، تجدید ارزیابی و عرضه تولید خودرویی‌هاست بر این اساس اخبار خودرو امسال به عنوان یک محرک قوی می‌تواند نقش مؤثری در تغییر روند بازار داشته باشد. عامل سوم اخبار مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌هاست که فرمول نهایی و نرخ مشخص گویا عدد ۵,۶۰۰ تومان است و برخی از کاهش آن در هفته‌های آتی خبر می‌دهند بنابراین فرمولیزه شدن و مشخص شدن نرخ یکی از مهم‌ترین اتفاقات بازار سهام است.
عامل چهارم مربوط به گروه پالایش می‌شود که قرار است به زودی ابلاغیه فرمول جدید پالایشی‌ها برای پنج سال پیش رو ابلاغ شود و نسبت به ابلاغیه پرچالش قبلی پیش‌بینی شده که این یک خبر ویژه برای بازار خواهد بود. پنجمین عامل مؤثر بر بازار سرمایه نیز خبرهای مربوط به تسعیر بانک‌هاست که احتمالاً بانک مرکزی آن را بالای ۳۰ هزار تومان اعلام کند که می‌تواند شوک خوبی برای این گروه، صنعت و بازار سهام باشد.
سال رکود بورس
جواد نصر اصفهانی؛ کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با فدانیک درباره عملکرد سال گذشته بورس اظهار کرد: امسال بازار سرمایه یکی از رکودی‌ترین شرایط خود را پشت سر گذاشت و مانند همه بازارها، افت و خیز زیادی را به ثبت رساند اما در کل عملکرد بدی نداشت زیرا با بررسی نقطه به نقطه بازار از ابتدای امسال می‌بینیم که بین بازارهای موازی، شاخص هم‌وزن در بورس بیشترین بازدهی را به جا گذاشت.
وی بازدهی شاخص هم‌وزن را از برخی بازارهای موازی بورس بالاتر دانست و یادآور شد: با وجود رکود حاکم در بورس و همچنین رشد قیمت طلا، در سال ۱۴۰۲ شاهد بازدهی بالاتر شاخص هم وزن نسبت به طلا بودیم که نشان دهنده ظرفیت‌های خوب این بازار برای سودآوری است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: البته بازار بورس، بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری عموم مردم نیست زیرا برخلاف این باور رایج عموم مردم درباره خرید و نگهداری دارایی‌هایی مثل طلا یا دلار، ماهیت بازار سرمایه این گونه نیست.
چالش شفافیت اطلاعات
نصر اصفهانی با اشاره به ریزش شاخص بورس در اواسط اردیبهشت سال ۱۴۰۲ گفت: مدتی بعد مشخص شد که نامه اصلاح گاز در حدود همان تاریخ منتشر شده که شائبه‌هایی درباره دسترسی به اطلاعات نهانی توسط برخی از نهادها و شخصیت‌های حقوقی ایجاد کرد بر این اساس به نظر می‌رسد که عملکرد سازمان بورس و مجموعه تیم اقتصادی دولت در این مورد بسیار ضعیف بود و در سال‌های اخیر بورس تا اندازه‌ای از مشکل شفافیت آسیب دیده است.
وی رونق بورس را نیازمند وجود شفافیت در بالاترین رکن خود عنوان کرد و ادامه داد: مجلس و دولت با وعده شفافیت روی کار آمدند اما گاهی می‌بینیم تصمیماتی در لایه‌های تصمیم گیر اقتصادی نظام گرفته می‌شود و برخی افراد با آگاهی از این تصمیمات بهره‌برداری‌های اقتصادی خود را انجام می‌دهند، زمانی خبر به مردم می‌رسد که سرمایه‌های خود را از دست داده‌اند که نمونه آن امسال ۱۷ اردیبهشت نامه خوراک پتروشیمی‌ها رقم خورد.
این کارشناس بازار سرمایه استفاده از این تجربیات برای اصلاح مواردی از عدم شفافیت را ضروری دانست و گفت: آگاهی برخی شخصیت‌ها از تصمیمات سیاسی، گاهی رانت اطلاعاتی ایجاد می‌کند که باعث برخی گرفتاری‌ها و ایجاد حق‌الناس می‌شود که در حاکمیت اسلامی یک فعل حرام به شمار می‌آید.
وی با اشاره به نامه منتشر شده در چند ماه گذشته تصریح کرد: در این نامه مشخص شد که آذرماه تصمیم به تجدید ارزیابی خودروسازان گرفته شده و تجدید ارزیابی این بخش کوتاه شده است، این نامه بعد از دو ماه انتشار یافت و قبل و بعد از آن شاهد رشد سهام خودرویی‌ها بودیم که به زیان حقوق عمومی مردم و سهامداران است.
سال پرامید برای بورس
وی افزود: از اردیبهشت‌ماه به بعد همه بازارها دچار رکود بودند و بورس نیز از این قاعده جدا نبود اما به نظر می‌رسد که سال جدید برای بازار سرمایه و بورس بسیار خوب است و برعکس پیش‌بینی قبلی که فضای بازار را رکودی می‌دانستیم اکنون احتمال می‌رود که با بالا آمدن قیمت دلار نیما و اتفاقات دیگری که در سال ۱۴۰۳ خواهد افتاد از جمله رسیدن به فصل مجامع تقسیم سود بیشتر شرکت‌ها، بازار سرمایه بهار خوبی را در پیش داشته باشد.
نصر اصفهانی مهم‌ترین راهکار رونق بورس را شفافیت و مقابله با برخی رانت‌های موجود در بازار دانست و گفت: رانت دلار نیمایی قابل پذیرش نیست زیرا در شرایطی که محصولات با دلار نیما وارد کشور می‌شوند اما هم‌قیمت با دلار آزاد به مردم عرضه می‌شوند، چه دلیلی وجود دارد در سالی که به عنوان تولید نامگذاری شده، تولیدکننده بر سر این موضوع زیان کند.
وی عرضه دلار نیمایی با قیمت ۵۰ درصد زیر نرخ بازار آزاد را موجب تقویت روحیه دلالی در کشور معرفی کرد و توضیح داد: از دیگر اقدامات مؤثر در رونق بورس، خصوصی‌سازی به معنی واقعی و دقیق کلمه است نه اینکه شرکت‌ها در هم ادغام یا با یکدیگر جابه‌جا شوند، به ویژه آنکه موضوع خصوصی‌سازی شرکت‌های خودرویی مطرح شده و لازم است که دولت با عزم جدی آنها را به شرکت‌های خصوصی واگذار کند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به قرار گرفتن مولدسازی اموال بانک‌ها در دستور کار تیم اقتصادی دولت ادامه داد: به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۳ بیشتر شاهد این اتفاقات باشیم که به پویایی وضعیت اقتصادی کمک می‌کند زیرا هر چه دولت حضور دولت در بازار کمرنگ‌تر شود و از سهامداری و بنگاه‌داری فاصله بگیرد تا امور را به بخش خصوصی واگذار کند، اتفاقات بسیار بهتری رخ می‌دهد.
انتظار خیز قیمت دلار و طلا در تابستان
وی درباره تأثیر افزایش نرخ ارز و طلا بر بازار بورس گفت: بازارهای دارایی محور خود معلول تورم هستند و با افزایش تورم یا رشد قیمت برخی محصولات استراتژیک مانند دلار، این بازارها واکنش نشان داده و به دنبال آن حرکت می‌کنند به همین دلیل احتمال افزایش قیمت طلا و دلار برای سال ۱۴۰۳ به ویژه از تابستان به بعد وجود دارد و می‌تواند بازار بورس را شارژ کند.
نصر اصفهانی ۸۰ درصد از وزن بازار را به واسطه صنایع و بنگاه‌هایی که سرمایه گذاری کردند، دلاری دانست و یادآور شد: شرکت‌های فعال در بازار محصولات خود را با نرخ دلار تنظیم و یا مستقیم به نرخ دلار صادر می‌کنند به همین دلیل طبیعی است که افزایش قیمت دلار برای همه بازارها و به ویژه بورس یک محرک مثبت خواهد بود.
کارشناسان بازار سرمایه را موتور اقتصاد هر کشور توصیف می‌کنند و در کشورهای پیشرفته تغییرات بازار سرمایه در اقتصاد تأثیرگذار است و رابطه تنگاتنگی با اقتصاد دارد اما بازار بورس در ایران تحت تأثیر اقتصاد و سیاست بوده و از جنبه تاثیرپذیری آن در اقتصاد کشور استفاده نشده است.
به گفته کارشناسان در صورتی اوضاع بورس بهبود می‌یابد که احوال اقتصادی خوب باشد اما اکنون به همان نسبت که عواملی مانند افزایش دلار نیمایی، ارز و تورم در وضعیت خوب یا بد اقتصاد تأثیر می‌گذارد، این عوامل بر بازار سرمایه نیز تأثیرگذار است. در صورتی که سیاست‌ها تغییر و جریان بازار سرمایه را جذاب کند تا نقدینگی به سمت بازار سرمایه برود، می‌توان امیدوار بود که وضعیت بورس در سال آینده بهتر شود در حالی که ادامه سیاست‌های انقباضی دولت و بانک مرکزی مانعی بر رونق بورس معرفی می‌شود.
گزارش از: ناهید شفیعی، خبرنگار اقتصادی فدانیک